W tej arcywaznej i niezwykle aktualnej ksiazce wybitny znawca dawnej i wspolczesnej Rosji prof. Andrzej Nowak odslania zrodla rosyjskiej mentalnosci cofajac sie az do czasow powstania panstwa polskiego i Rusi Kijowskiej, kiedy Moskwa byla zarosnietym trawa i lasem skrawkiem ziemi w dziczy, prowadzac czytelnika az do czasow wspolczesnych i haniebnej inwazji Wladimira Putina na Ukraine. Uczony tlumaczy, ze Rus to nie Rosja, a dziedzictwo tamtej historycznej krainy nie ma nic wspolnego ze wspolczesna Moskwa. Dopiero w XV w. zaczeto na dworach w Krakowie i Wilnie postrzegac Moskwe jako zagrozenie militarne, kiedy dla uzasadnienia swoich wojen przeciwko Polsce carowie juz wtedy zaczeli uzywac argumentow, ktore slyszymy rowniez dzis - rzekoma obrona mniejszosci prawoslawnej i zjednoczenie wszystkich Rusinow pod jednym berlem.
Warto tez zaznaczyc przepasc cywilizacyjna dzielaca Polske i Rosje. Gdy dziesiatki tysiecy szlachty polskiej decydowalo o losie Rzeczypospolitej na sejmikach i sejmach, w Rosji nastal czas opriczniny, czyli brutalnego terroru i wladzy sluzb specjalnych. Kiedy nad Wisla powstawaly setki ksiazek i pism politycznych, w carskim imperium nie znano map, malo kto tez potrafil czytac czy pisac, nie bylo szkol. Rosl strach przed Polska, a wraz z nim nienawisc.
Finalem tej nienawisci zdawal sie byc wiek XVIII, kiedy caryca Katarzyna upokorzyla Rzeczpospolita instalujac na polskim tronie swego kochanka, porywajac polskich senatorow i wreszcie zarzadzajac rozbiory. Oprocz golej sily militarnej Moskwy, doprowadzila do tego wewnetrzna slabosc panstwa, a Polska stracila swoja suwerennosc formalnie bedac sojusznikiem Rosji. Ostrzega nas przed tym prof. Andrzej Nowak. To cenna i wazna lekcja takze dzis, a to najwieksza wartosc tej ksiazki.
Z historii stosunkow polsko-rosyjskich wyciaga autor nieustannie wnioski, ktore wazne sa dla nas teraz; zwlaszcza teraz. Prowadzi nas przez heroizm XIX-wiecznych powstan do wielkiego zwyciestwa w 1920 r., a potem do dzialan agentury rosyjskiej w II RP i stale niebezpiecznej wspolpracy niemiecko-rosyjskiej, ktorej kulminacja byly zbrodnie II wojny swiatowej. Zatrzymujemy sie dopiero w czasach nam wspolczesnych, kiedy na wlasne oczy i tak blisko nas na Ukrainie widzimy nieposkromiony i zbrodniczy apetyt imperialny Wladimira Putina.
Prof. Andrzej Nowak oparl swoja analize na nieznanych wczesniej dokumentach oraz badaniach, ktore przeprowadzal w moskiewskich archiwach. Dlatego ostrzegal i wciaz ostrzega przed krwiozercza bestia, ktora takze nad Wisla ma swoich zwolennikow. Czas udawania sie skonczyl. Ta ksiazka ma nami potrzasnac. Czy sie obudzimy?...